SPSS’te Ters Kodlama (Resimli)

Bu yazıda, anketimizde ters kodlanması gereken soruların SPSS ile nasıl ters kodlanacağından kısaca bahsedeceğim. Kısa bir yazı olacak, sadece ters kodlamadan bahsedip bitireceğim.

Ters Kodlama Nedir? Neden Gerekir?

Ters kodlama, belirli anket (ölçek) maddelerinin puanlamasının tersine çevrilmesi sürecini ifade eder. Bu, bu maddelere verilen yanıtların orijinal anlamının tam tersi yönde puanlanması anlamına gelir. Örneğin, anketin (ölçeğin) bir maddesi, 1 ile 5 arasında, 1’in “kesinlikle katılmıyorum” ve 5’in “kesinlikle katılıyorum” anlamına geldiği bir ifadeye katılımı ölçerse, ters kodlanmış bir madde katılım yerine katılmama düzeyini ölçebilir.

Ters kodlama birkaç nedenle kullanılır:

1. Okumadan Cevap İşaretleyenleri Tespit Etme: Bu bir ankette ters kodlanmış ifadelerin bulunmasının en yaygın sebebidir. Bir katılımcı bütün sorulara aynı cevabı işaretliyorsa, mesela “Dondurma yemeyi çok severim” sorusuna da “Dondurma yemek hoşuma gitmez” sorusuna da aynı numaralı cevabı işaretliyorsa, anketimizdeki ters kodlamak gereken sorular sayesinde okumadan cevapladığı kolayca anlaşılır.
2. Kabul Etme Eğilimini Kontrol Etme: Bazı kişiler, içeriğe bakılmaksızın ifadelere katılmak veya katılmamak eğilimindedir. Ters kodlama, bu eğilimleri dengelemeye yardımcı olur.
3. Yanıt Önyargısını Kontrol Etme: Yanıt önyargısını ve yanıt setlerini kontrol etmeye yardımcı olur. Katılımcılar, içeriği dikkatlice düşünmeden belirli bir şekilde yanıt verme eğiliminde olabilirler. Ters kodlama, bu kalıbı bozar ve katılımcıların her bir madde içeriğini daha dikkatlice düşünmelerini teşvik eder.

Başkasının önceden yapmış olduğu hazır bir ölçeği kullanıyorsanız, ölçeğin orijinalini aldığınız yerde hangi maddelerin ters kodlanması gerektiği yazar. Kafanıza göre hiçbir soruyu ters kodlamayın.

SPSS ile Anket Ters Kodlama Nasıl Yapılır? (Transform Metodu)

SPSS ile ters kodlama yapmanın 2 yolu var. İkisi de kolay ve aynı kapıya çıkıyor. Burada ikisini de göstermiş olayım. İlk metodumuz SPSS Transform komutuyla ters kodlama. Bu yöntemde sırayla her değer için eski değerleri ve ters kodlama sonucu olması gereken yeni değerleri sırayla yazıyoruz ve değişken tersine kodlanmış oluyor.

Bu örnekte 4 maddeden oluşan bir SDO ölçeğimiz var. 1 ve 3 numaralı sorularının tersine kodlanması gerekiyor. Ölçeğe verilen cevaplar 1 ve 10 arasında değişiyor. SPSS’te tersine kodlama için aşağıdaki adımları yapıyoruz.

Transform -> Recode into Different Variables

Bu yeniden kodlanmış soruların yeni bir sütun olarak görünmesini sağlar. Bir üstte “Recode into Same Variables” seçseydik bu da soruları eski sorunun üzerine yeniden kodlardı. Eski sorunun üzerine yeniden kodlama yaparsak, sorunun orijinalini kaybederiz. Gereksizce veri kaybetmemek adına, her zaman yeni bir değişken sütunu açarak yeniden kodlama yapmak önerilir. (Yani Recode into Different Variables)

Açılan pencerede ters kodlayacağımız değişkenleri soldaki kutudan ortadaki kutuya geçiriyoruz.

Sağda Output Variable bölümünde, ters kodlandıktan sonra bu soruların veride hangi isimle görüneceğini yazıyoruz. Herhangi bir şey yazabiliriz. Ben sorunun orijinal ismini yazıp yanına “ters” kelimesini ekliyorum. Sonra Change butonuna basıyoruz.

Bütün değişkenlerin yeni ismini yazdıktan sonra pencere bunun gibi görünüyor.

Sonra “Old and New Values” butonuna basıyoruz.

Açılan yeni pencerede Old Value kısmına değerlerden birini, New Value kısmına da olması gerektiği yeni (ters) değeri yazıyoruz. Bu ölçekte en küçük değer 1 en yüksek değer 7 olduğu için eski değere 1, yeni değere 7 yazdım. Sonra Add butonuna basıyoruz.

Aynısını 1’den 7’ye kadar bütün sayılar için yapıyoruz. Sonunda pencere aşağıdaki gibi görünüyor.

Continue ve OK’a bastıktan sonra, veri setimize tekrar bakarsak, Data View kısmında yeni ters kodlanmış değerlerin oluşmuş olduğunu göreceksiniz.

İncelerseniz, SDO_1 sorusunun ilk değeri 5 ise son ters kodlanmış değeri 3’tür. Ya da SDO_3 sorusunun ilk değeri 6 ise son ters kodlanmış değeri 2’dir. SDO_1 ve SDO_3 sorularının bütün değerleri için bu tersine kodlanmış olma durumu geçerlidir.

Bu ölçeği artık hangi analizimizde kullanacaksak SDO_1_ters, SDO_2, SDO_3_ters, SDO_4 sorularından oluşan şekilde analiz etmeliyiz. Orijinal SDO_1 ve SDO_3 soruları ters kodlanması gerektiği için analizlere dahil edilmemelidir. Yine de bunları veriden silmemekte fayda var.

SPSS ile Anket Ters Kodlama Nasıl Yapılır? (Compute Metodu)

SPSS Compute fonksiyonunu kullanarak, daha kısa şekilde de anket soruları ters kodlanabilir. Bu fonksiyon ile bir sorunun bütün değerleri tek bir çıkarma işlemi sonucu tersine kodlanabiliyor.

Yine 1-7 arası cevap seçeneği olan 4 soruluk SDO ölçeğimizin 1. ve 3. sorularını ters kodlayacağız aynı deminki örnekte olduğu gibi.

SPSS’te

Transform -> Compute Variable

Böyle bir pencere açılacak.

Ters kodlamak istediğimiz değişkenin yeni ismini Target Variable kısmına yazıyoruz. Sonra, bizim ölçeğimiz 1’den 7’ye kadardı ya. En büyük değerin 1 fazlasını sağdaki Numeric Expression kısmına yazıyoruz. Sonra “eksi” tuşuna basıyoruz. Sonra da, soldaki kutudan ters kodlamak istediğimiz değişkeni sağdaki kutuya koyuyoruz. Ekran aşağıdaki gibi görünüyor.

OK butonuna basarsak işlem yapılıyor. SPSS’te Data View bölümünden verimizi incelersek, yeni bir değişken oluştuğunu görebiliriz. İşlemi doğru yaptıysak yeni değişken eski değişkenin 1 ile 7 arası değerlerinin ters kodlanmış şekli olarak görünecektir.

1 numaralı soruyu ters kodlamış olduk, şimdi 3 numaralı soruyu ters kodlayalım. Yine Analyze -> Compute Variable basıp aşağıdaki pencereyi açıyoruz. Ekranı boş hale getirmek için alttaki “Reset” butonuna basabiliriz.

Deminki gibi, aynı işlemi SDO_3 sorusu için yapıyoruz.

Aşağıda SDO_3 sorusunun cevaplarının ters kodlanmış halini bulabilirsiniz. Ters kodlama işi bitti. Artık bundan sonraki analizlerimizi SDO_1_ters, SDO_2, SDO_3_ters, SDO_4 soruları üzerinden gerçekleştireceğiz. Orijinal SDO_1 ve SDO_3 sorularını artık kullanmayacağız.

SPSS Compute fonksiyonu ile soruları ters kodlama yaparken, ölçek 1’den kaça kadar gidiyorsa, ölçeğin ters kodlanması gereken orijinal sorusu o sayının 1 fazlasından çıkartılır.

SPSS ile Transform ve Compute fonksiyonlarıyla ölçek sorusu tersine kodlamayı göstermiş oldum. Okuduğunuz için teşekkürler, iyi çalışmalar.