Excel’den SPSS’e Veri Aktarma

SPSS’te istatistiksel analiz yapabilmek için verilerin doğru şekilde SPSS programına aktarılması gerekmektedir. Araştırmacılar ve öğrenciler genellikle verilerini Excel’de toplar ve analiz için SPSS’e aktarmak isterler. Ancak, bu süreçte karşılaşılabilecek bazı yaygın hatalar—yanlış değişken formatları, eksik veriler veya yanlış sütun başlıkları—veri aktarımının doğru gerçekleşmesine engel olarak analiz sürecini zorlaştırabilir. Bu nedenle, verileri Excel’den SPSS’e aktarmadan önce dikkat edilmesi gereken bazı temel noktalar vardır. Bu yazıda, Excel’den SPSS’e veri aktarmayı öğrenmenin neden önemli olduğundan ve işlemin inceliklerinden bahsedeceğim.

Veriler Neden Önce Excel ile Kaydedilip Sonra SPSS’e Geçirilir?

SPSS’te doğrudan elle veri girişi yapmak mümkündür. Ancak şu soru akla gelebilir: “Neden verileri doğrudan SPSS’e girmek yerine önce Excel’de düzenleyip aktarmalıyız?” Bunun temel nedeni, bu iki programın farklı amaçlara hizmet etmesidir. Ayrıca SPSS her bilgisayarda bulunmazken, Excel neredeyse her bilgisayarda bulunur.

SPSS, istatistiksel analiz için geliştirilmiş bir yazılımdır ve veri düzenleme konusunda asıl odak noktası hazır verilerin analiz edilmesidir. Excel ise bir tablolama programıdır ve verileri düzenlemek, sınıflandırmak ve üzerinde işlem yapmak için geniş bir araç yelpazesi sunar. Bu nedenle, veri girişi ve düzenleme açısından SPSS’e kıyasla çok daha esnek bir kullanım sağlar. Ayrıca, Excel birçok kişi tarafından yaygın olarak kullanılan bir program olduğu için, herkesin bilgisayarında bulunur.

SPSS’e, verileri Excel yerine CSV yani comma separated values (virgülle ayrılmış değerler) formatında da aktarmak mümkündür. Bu sayfada anlatacağım her şey CSV dosyasından SPSS’e veri aktarmak için de geçerlidir.

Excel’den SPSS’e Veri Aktarırken Dikkat Etmek Gerekenler

Bu adımlara dikkat ederek Excel’den SPSS’e veri aktarımını hatasız ve verimli bir şekilde gerçekleştirebilir, istatistiksel analiz sürecinize sorunsuzca başlayabilirsiniz.

• Veri Yapısını Düzenleyin

  • Her sütunda yalnızca bir değişken olmalı (değişken adı başlık satırında).
  • Veriler, mümkünse tek bir sayfada veya sekmede düzenlenmeli.

• İlk Satırda Değişken Adları Bulunmalı

  • SPSS’e veri aktarma sırasında SPSS değişken isimlerini otomatik olarak Excel dosyasının ilk satırından okumayı mümkün kılar. Bu sayede Excel’den SPSS’e veri aktardıktan sonra ekstra düzenlemeyle uğraşmak zorunda kalmazsınız.

• Değişken Adlarının Yazım Şekli

  • Benzer şekilde, eğer değişken adı birden fazla kelimeden oluşuyorsa ve kelimeler arasında boşluk varsa, SPSS bu boşlukları kaldırarak değişken adını otomatik olarak birleştirir. Yine de, SPSS Data View bölümünün Label kısmında değişkenin orijinal hali korunur. Bu tür değişikliklerle karşılaşmamak için değişken isimlerini harf ile başlatmak ve boşluk yerine alt çizgi (_) veya bitişik yazım kullanmak daha doğru bir yaklaşım olacaktır.
  • SPSS’te değişken isimleri sayı ile başlayamaz, her değişken harf ile başlamalıdır. (Mesela “1.madde_stres” gibi bir değişken ismi olamaz.).
  • Örneğin, bir değişken adını sayıyla başlatarak “1.madde” şeklinde yazarsanız, SPSS bunu otomatik olarak “@1.madde” olarak değiştirecektir. Ancak, SPSS Data View bölümünün Label kısmında “1.madde” ifadesi korunur. SPSS analizlerinde genellikle değişken isimleri yerine Label kısmında yazan açıklamalar gösterildiğinden, bu durum çoğu zaman analiz sonuçlarını okurken bir problem yaratmaz.

• Veri Tiplerini Kontrol Edin

  • Sayısal veriler, metin veriler ve tarih formatlarının Excel’de doğru şekilde tanımlandığından emin olun.
  • SPSS’e aktarım sırasında olası format değişikliklerine karşı dikkatli olun.

• SPSS’te Değişken Özelliklerini Kontrol Edin

  • Veri aktarımından sonra her bir değişkenin ölçüm düzeyi (ölçek, nominal, ordinal vb.) ve etiketlerini kontrol edin.
  • Verileri aktardıktan sonra gerekliyse değişken tiplerini, etiketlerini ve değer kodlarını SPSS üzerinde güncelleyin.

Excel’den SPSS’e Veri Aktarma Nasıl Yapılır?

Aşağıda, SPSS’e aktarılmak üzere hazırlanan bir Excel dosyasının nasıl görünmesi gerektiğini ve SPSS’e doğru şekilde nasıl aktarılacağını göstereceğim.

Excel üzerinde verimiz aşağıdaki gibi görünüyor. Dikkat ederseniz, en üstteki satırda sorular var, sonra da her satır başka bir katılımcının cevaplarını içeriyor.

Şimdi boş bir SPSS veri dosyası açalım.

Ekranın sol üst köşesinden File -> Import Data -> Excel basmamız gerekiyor.

(Aşağıdaki menüde göreceğiniz gibi SPSS’e veriler Excel dışında CSV, Text, SAS, Stata gibi formatlardan da aktarılabilir.)

Bastıktan sonra dosya gezgini penceresi açılacak. Bu pencerede SPSS’e aktarmak istediğimiz Excel dosyasını bilgisayarımızdan bulmamız gerekiyor. Bulduktan sonra üzerine tıklayıp pencerenin sağ alt köşesindeki “Open” butonuna basıyoruz.

Bastıktan sonra aşağıdaki gibi bir pencere açılacak. Burada ayarlarımızı yapıyoruz. Burada hiçbir şeyi değiştirmenize gerek yok. Aşağıda seçili olan ve olmayan seçenekler böyle görünmeli. Özellikle ilk seçenek “Read variable names from first row of data” seçili olmalı çünkü bu seçenek SPSS’in değişken isimlerini Excel verisinin en üst satırından otomatik okumasını sağlıyor.

OK’a bastıktan sonra veriler Excel’den SPSS’e aktarılacak ve SPSS’te veriler aşağıdaki gibi görünecek. (SPSS ekranının sol alt köşesindeki “Data View” penceresindeyim şu an.)

Eğer değişkenlerin bilgilerini görmek istiyorsak SPSS ekranının sol alt köşesinden “Variable View” üzerine basarsak SPSS ekranımız bu sefer aşağıdaki gibi görünecek.

Sonuç

Bu sayfada anlattığım gibi Excel’den SPSS’e veri aktarırken veri yapısının doğru düzenlenmesi, değişken isimlendirmelerinin uygun olması ve aktarım sonrası SPSS’te değişken özelliklerinin kontrol edilmesi, analiz sürecinin hatasız ilerlemesini sağlar. Bu adımlara dikkat ettiğinizde, veri kayıpları ve biçimlendirme hataları yaşamadan SPSS analizlerinize güvenle başlayabilirsiniz. Eğer SPSS’e Excel, CSV ya da başka formatlı bir dosyadan veri aktarmada sorun yaşıyorsanız bize telefon numaramız üzerinden ulaşabilirsiniz.