SPSS ile Tek Örneklem T Testi (Resimli)

Bu blog yazısında, SPSS ile Tek Örneklem T Testi’nin nasıl yapıldığı ve sonuçlarının nasıl yorumlanması gerektiği adımlarıyla ele alınacaktır. İlk olarak, Tek Örneklem T Testi’nin ne olduğu ve hangi varsayımların gerektiği hakkında bilgi verilecektir. Ardından, SPSS programıyla bu varsayımların nasıl test edileceği ve Tek Örneklem T Testi’nin nasıl yapıldığı adımları anlatılacaktır. Son olarak, elde edilen sonuçların nasıl yorumlanması gerektiği üzerinde durulacaktır. Bu yazı, istatistiksel analizlerin ve SPSS programının kullanımıyla ilgili bilgi sahibi olmak isteyenler için faydalı olacaktır.

DOĞRUDAN T Testi Yapma Adımlarına Geçmek İçin TIKLAYIN

Tek Örneklem T Testi Nedir?

Tek Örneklem T Testi, istatistiksel bir testtir ve bir bağımsız değişkenin kategorik olarak tanımlandığı durumlarda kullanılır. Tek bir örneklem grubu üzerinde yapılan karşılaştırmalar için kullanılır. Bu test, bir popülasyon parametresinin bilinen bir değerle karşılaştırılmasına izin verir.

Örneğin, bir araştırmacı, bir üniversite öğrenci grubunun ortalama sınav notunun 70 olduğunu iddia edebilir. Bu durumda, araştırmacı iddiasını test etmek için tek örneklem t testini kullanabilir.

Tek Örneklem T Testi Varsayımları Nelerdir?

Tek örneklem t testi yapıp sonuçlarına güvenebilmemiz için bazı varsayımların test edilip doğrulanması gerekmektedir. Eğer bu varsayımların hepsi doğrulanırsa, t testimizin sonuçları yeterince güvenilir olacaktır. Tek örneklem t testinin başlıca varsayımları şunlardır:

• Her veri, farklı bir kişiye ait olmalıdır. Yani 1 kişi 2 defa ölçülmemiş olmalıdır.
• Ölçülen değişken, devamlı veri tipi şeklinde olmalıdır. Nominal ya da ordinal veri olamaz. Veri tipleri hakkında detaylı bilgi için yazımızı okuyun.
• Ölçülen değişken normal dağılıma sahip olmalıdır.
• Veride outlier (uç değer) olmamalıdır.

Bu varsayımların ilk 2’si, veriye bakarak anlaşılabilir. Son 2’sini yani normal dağılım ve uç değer varsayımlarını ise aşağıda SPSS ile test edeceğiz.

Eğer normal dağılım varsayımı sağlanmıyorsa ya da veri ordinal ise Tek Örneklem T Testi yerine, Tek Örneklem Wilcoxon Testi yapmak gerekecektir.

SPSS ile Tek Örneklem T Testi Varsayımları Nasıl Test Edilir?

Bu örnekte, aldıkları puanlar 20 ile 60 arasında değişen 60 kişilik bir grubun aldıkları ortalama puanın 30’dan anlamlı bir şekilde farklı olup olmadığını inceleyeceğiz.

Öncelikle, varsayımların testi için, şu adımları izlememiz gerekiyor:

Analyze -> Descriptive Statistics -> Explore

Açılan pencerede değişkenimizi Dependent List kutusuna atıp, Statistics butonuna basıyoruz.

“Outliers” seçeneğini işaretleyip Continue’ya basıyoruz.

Sonra “Plots”a basıyoruz. “Histogram” ve “Normality plots with tests”i işaretliyoruz. Continue ve sonra OK butonlarına basıyoruz.

Aşağıda, SPSS bize tablolar sunacak. Bu tabloları inceleyerek, tek örneklem t testimizde uç değer ve normal dağılım hakkında yorumlama yapabileceğiz.

SPSS ile Uç Değer Tespiti

Tek örneklem t testi yapabilmemiz için veri setimizde uç değer olmaması gerekiyor. Uç değer var mı yok mu diye aşağıdaki boxplot yani kutu grafiğimize bakıyoruz. Eğer veri setimizde mavi kutular dışında noktalar görünecekti. Mavi kutular dışında hiç nokta yok yani uç değer yok demek ki. Süper, devam edebiliriz.

SPSS ile Normal Dağılım Tespiti

Tek örneklem t testi için normal dağılım tespiti normallik testi p değeri, skewness-kurtosis değerleri, ve göz ile grafiğe bakmayı içeren 3 adımlı bir süreci kapsar.

Öncelikle Tests of Normality tablosundan normallik testi p değerlerine bakalım. 2 normallik testinin birinde p değeri 0.05’ten büyük, birinde küçük çıkmış. Demek ki çok kesin bir şekilde normal mi değil mi ilk bakışta hemen belirlemek mümkün değil. Normallik testi ve normal dağılıma karar vermek hakkında detaylı bir yazımızı buradan okuyabilirsiniz.

Normalliğe karar vermek için, Descriptives tablosunda Skewness ve Kurtosis değerlerine bakıyoruz. Bu değerlerin 0 sayısına uzaklığı 1’den fazla büyük değilse, bu durum normal dağılıma yakın olduğu sinyalini vermektedir. Bu örnekte normal dağılıma yakın olabilir diye yorumlayabiliriz.

En son bir de dağılımın grafiğine bakalım ve normal dağılıma yakın olup olmadığına karar verelim. Bu grafik normal dağılım grafiğine tam olarak uymasa da, sosyal bilimlerde elde edilen ortalama bir veriye göre normal dağılıma gayet yakın diyebiliriz.

Sonuç olarak, normal dağılım istatistiksel testlerine ve grafiğin görünümüne bakarak, elimizdeki veriyi normal dağılıma sahip gibi yorumlayabiliriz. Şimdi tek örneklem t testi yapmaya güvenle geçebiliriz.

Eğer normal dağılım varsayımını doğrulayamasaydık, o zaman Tek Örneklem T Testi’ni bırakıp non-parametrik olan Tek Örneklem Wilcoxon Testi‘ni yapmaya geçmemiz gerekecekti.

SPSS ile Tek Örneklem T Testi Nasıl Yapılır?

Bu örnekte, elimizde bir anksiyete testinden aldıkları puanlar 20 ile 60 arasında değişen 60 kişilik bir grup var. Bu grubun aldıkları ortalama puanın 30 puan’dan anlamlı bir şekilde farklı olup olmadığını inceleyeceğiz.

Önce, Analyze -> Compare Means -> One Sample T Test butonlarına basarak T Test penceremizi açıyoruz.

T Test penceresinde, test değişkenimizi sağdaki Test Variables kutusuna atıyoruz. Daha sonra, kutunun aşağısındaki Test Value bölümüne, grubunun ortalama değerinin hangi sayıdan anlamlı olarak farklı olup olmadığını merak ediyorsak, o sayıyı yazıyoruz. Deminden hatırlayacağınız üzere ortalamanın 30’dan farklı olup olmadığını inceleyeceğiz. O yüzden buraya 30 yazıyoruz. Sonra OK butonun basarak analizi başlatıyoruz.

One-Sample Statistics tablosunda Mean kısmında ortalamayı (41.17) ve standart sapmayı (12.00) görebiliriz.

One-Sample Test tablosundaki Significance Two-Sided p değeri, bize, tek örneklem t testimizin p değerini verir. Bu örnekte bu değer 0.001’den küçük, yani istatistiksel olarak anlamlı. Demek ki, bizim grubumuzun ortalaması olan 41 puan, 30 puandan anlamlı bir şekilde farklı bir puandır.

Son olarak, One-Sample Effect Sizes tablosunda, tek örneklem t testi etki büyüklüğünü görebiliriz. Cohen’s d satırı Point Estimate sütunundaki 0.930 değeri, bize yaptığımız tek örneklem t testi sonucunun etki büyüklüğünü verecektir. Bu değer büyük bir etki büyüklüğü değeridir.

Cohen’s d etki büyüklüğü hakkındaki yazımızı okumak için tıklayın.

SPSS ile tek örneklem t testi bu kadardı. Varsayımları kontrol ettik, t testini yaptık ve tabloları yorumladık. Artık, tek örneklem t testi raporlama aşamasına geçebiliriz. Bunu da yaptığımız zaman işimiz bitiyor.