Çoklu Cevap Analizi (Multiple Response Analysis), anket çalışmalarında katılımcılara birden fazla yanıt seçeneği sunulduğunda bu yanıtların analiz edilmesinde kullanılan bir veri analizi yöntemidir. Bu analiz, birden fazla seçenek işaretlenen sorularda her bir seçeneğin ne kadar sık tercih edildiğini belirlemek için kullanılır. Bu yazıda, SPSS kullanarak çoklu cevap verilerini nasıl analiz edebileceğinizi adım adım ele alarak sonuçları nasıl yorumlayabileceğinizi göstereceğim.
SPSS ile Çoklu Cevap Analizi
SPSS ile Çoklu Cevap Analizi (Çoklu Yanıt Analizi) yapmak, katılımcıların bir soruya bir veya birden fazla yanıt verebildiği durumlarda ihtiyaç duyduğumuz bir işlemdir. Örneğin bu sayfada anlatacağım örnekte, katılımcılara evlerinde hangi elektrikli aletlerden olduğu soruldu. 5 farklı elektrikli alet için katılımcılar evlerinde olan aletleri işaretledi.
Yok = 1
Var = 0
şeklinde kodlandı.
Biz, örneğin katılımcılardan yüzde kaçının evinde radyo olduğunu ve radyonun diğer elektrikli aletlerin arasındaki yaygınlık (evde bulunma) yüzdesini aynı anda görmek istersek, Çoklu Cevap Analizi uygulamalıyız.
Öncelikle Çoklu Cevap Analizi için değişkenlerimizi belirlemeliyiz.
Analyze -> Multiple Response -> Define Variable Sets butonuna basıyoruz.
Çoklu Cevap Analizi yardımıyla inceleyeceğimiz değişkenleri “Variables in Set” kutusuna atıyoruz. Bizim örneğimizde Var-Yok şeklinde ikili bir cevaplandırma seçeneği olduğu için, “Variables Are Coded As” bölümünde “Dichotomies” seçiyoruz ve hangi değeri sayacağımızı belirliyoruz. Bu örnekte “Var”ı sayacağız ve “Var” cevabını “1” olarak kodladığımız için yanındaki kutuya “1” yazıyoruz. “Name” ve “Label” kutularına da isim veriyoruz.
(Eğer 2 değil de 3 veya daha fazla kategoriye sahip olan bir yanıt seçeneği arasından belli yanıtları saymak istiyor isek, o zaman “Dichotomies” yerine “Categories” seçeneğini seçip saymak istediğimiz seçeneklere karşılık gelen sayısal numaraları “Range through” bölümüne girmemiz gerekirdi. Geri kalan işlemler aynı.)
Son olarak, pencerenin ortasındaki “Add” butonuna basarak, Çoklu Cevap Analizi veri setimizi oluşturuyoruz.
“Close” butonuna basıp pencereyi kapatalım şimdi.
Şimdi, Çoklu Cevap Analizi’ni gerçekleştirme aşamasına geçebiliriz artık.
Analyze -> Multiple Response -> Frequencies basıyoruz.
Açılan pencerede, yeni oluşturmuş olduğumuz çoklu yanıt değişkenini “Tables for” kutusuna atıp “OK” butonuna basıyoruz.
SPSS ile Çoklu Cevap Analizi yorumlama aşamasına geçebiliriz artık.
Çoklu Cevap Analizi yaptıktan sonra SPSS bize 2 adet tablo verecektir. Bu tablolardan “Case Summary” başlıklı olan kaç adet katılımcının verisini analiz ettiğimizi ve eksik veri olup olmadığını bize göstermektedir. Bu çalışmada 56 katılımcı olduğunu ve eksik veri bulunmadığını görebiliyoruz.
Bizim asıl bakmamız gereken tablo “Frequencies” başlıklı olan tablodur. Burada, her aletin kullanım yüzdelerini görebilmekteyiz. Resmin altında daha detaylı açıklıyorum.
“Frequencies” tablosundaki “N” sütunu, aletleri kullanan insan sayısını göstermektedir. Mesela telefon 29 kişinin evinde varmış. Bilgisayar ise 36 kişinin evinde varmış. Toplamda, 56 katılımcının evinde toplam 149 elektrikli alet bulunmaktaymış.
“Percent” sütunu, o satırdaki aletin, diğer aletlerin arasındaki kullanılma yüzdesini verir. Mesela telefon için %19.5 yazıyor. Bu demektir ki Telefon, bu 5 elektrikli alet içinde, %19.5 kullanım oranına sahiptir. Gerçekten de 29 / 149 = %19.5 yapmaktadır, bu şekilde bu sonuçtan emin olabiliriz. Diğer satırlar için de aynı şekilde yorumlama yapabiliriz.
“Percent of Cases” sütunu ise, o satırdaki aletin katılımcılar tarafından kullanılma yüzdesini verir. Mesela bu 56 katılımcının %44.6’sının evinde TV varmış. Evinde TV olan 25 kişi olduğunu ve toplam 56 katılımcının olduğu bilgisiyle işlem yaparsak, 25 / 56 = %44.6 işleminin sonucunun da bununla tutarlı olduğunu görebiliriz.
SPSS ile Çoklu Cevap Analizi gerçekleştirme ve yorumlama bu kadardı. Çok karmaşık bir işlem değil, ender kullanılan bir özellik olduğu için pek bilinmiyor fakat ihtiyacınız olduğu takdirde araştırmalarınızda işinizi kolaylaştıracaktır. Kolay gelsin.
Bir yanıt bırakın